Najpierw miska ryżu

W cyklu Ewy Ewart obejrzałem film o skutkach epidemii SARS w Chinach, gdzie leczenie sterydami pozbawiło zdrowia tysiące zarażonych osób, czyniąc ich inwalidami. Ludzie ci walczą od dekady o należną pomoc i są nieustannie zbywani, a czasem nawet szykanowani przez władzę.

Gdy w 1989 roku wojsko zmasakrowało tysiące studentów na placu Tian'anmen, zastanawialiśmy się, jak długo Chińczycy wytrzymają opresję w sytuacji, gdy na świecie upadał komunizm. Jednak od 1990 roku chiński PKB per capita wzrósł niemal 8-krotnie, co oznacza jego podwajanie co 8 lat, a zatem średnie tempo wzrostu 9% rocznie (w Polsce 3,7%, na świecie 2.0%). Oszczędności sięgają od wielu lat poziomu 45-50%, co automatycznie ogranicza mocno konsumpcję (w rozwiniętych krajach zachodnich, w tym w Polsce, odsetek ten waha się w granicach 15-25%), ale i tak tempo wzrostu oszałamia i jest jaskrawo widoczne. W ubiegłym roku zjazd KPCh uchwalił stopniowe zmniejszanie udziału oszczędności, co oznacza, że tym szybciej będzie rosnąć konsumpcja obywateli - to prosta matematyka.

Mając w perspektywie podwajanie dobrobytu co 7 lat, zapewne mało komu będzie się chciało myśleć o swobodnym dostępie do Wikipedii i podobnych jej zdobyczach demokracji. Chińczyków obchodzi już nawet nie miska ryżu, bo mają konsumpcję na poziomie naszej z początku transformacji, a przecież wtedy nie głodowaliśmy, lecz raczej ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, czy dobra trwałego użytku.

Pod względem poziomu PKB na głowę dogonią nas zapewne po 2025 roku, pod względem konsumpcji kilka lat później. To już bardzo blisko, to tyle, ile dzieli nas od początku wieku. O demokracji i redukowaniu nierówności (wsp. Giniego powyżej 0,50) zaczną myśleć też pewnie nie wcześniej - szybciej zaniepokoi ich zanieczyszczenie środowiska.

Interaktywny wykres:
http://goo.gl/IRmbX0

Sto lat za Murzynami?

Jednym z używanych często, lekceważących powiedzonek, obecnych zwłaszcza na prawicowych forach dyskusyjnych, jest "Sto lat za Murzynami" mające nas ustawiać w roli nędzarzy świata, leni, nieudaczników i czego tam jeszcze.

Na ilustracji zestawiłem zatem zamożność mierzoną PKB na głowę, według parytetu siły nabywczej, w stałych cenach z 2005 roku - takie dane podaje dla porównania Bank Światowy, a wyświetla interfejs Google Public Data Explorer. Dane pokazują okres 1990-2013 dla Polski, świata i Afryki subsaharyjskiej (tej, co to sto lat przed nami).

Z wykresu wynika, że:

• Polska ma PKB per capita 22513 USD i średnie tempo wzrostu w okresie 23 lat w wysokości 3,65%.
• Świat ma PKB per capita 13872 USD i średnie tempo wzrostu w okresie 23 lat w wysokości 2,03%.
• Afryka subsaharyjska ma PKB per capita 3270 USD i średnie tempo wzrostu w okresie 23 lat w wysokości 1,32%.

Jeśli ktoś jest zainteresowany spenetrowaniem danych dotyczących innych krajów, może je sobie doklikać w lewym, dolnym rogu interfejsu interaktywnego wykresu.

http://goo.gl/ycwSlD

MindMaple Lite - ilustracje

MindMaple Lite - bezpłatny program do tworzenia map myśli

Wpis omawia szczegółowo techniki umieszczania ilustracji w mapie. Zostały one wstępnie zasygnalizowane we wpisie Pomocnicze elementy mapy.

Choć mapa może funkcjonować bez udziału ilustracji, ich obecność podnosi komunikatywność mapy. Ilustracje nie są jedynie ozdobnikiem, lecz pozwalają lepiej zapamiętywać mapy myśli, lepiej spożytkować naturalne cechy mózgu człowieka.

Ilustracje (w formatach BMP, JPEG, PNG, GIF, WMF, ICO) mogą być wstawiane do obiektów (tematów), co pokazuje powyższa ilustracja, lub funkcjonować jako osobne obiekty. Program zawiera na karcie Home, w grupie Topic Elements, polecenia Picture i Clip Art. Te same polecenia widoczne są też na karcie Insert, w grupie Illustrations.

Po kliknięciu Clip Art z prawej strony ukazuje się panel z demonstracyjną biblioteką grafik. Pełną wersję biblioteki zawiera wersja komercyjna programu.

Po zaznaczeniu tematu myszą podwójne kliknięcie miniatury ilustracji powoduje wstawienie jej do tego tematu.

Bibliotekę możesz rozbudować o własne foldery i ilustracje znajdujące się na dysku. Polecenie Add to Lib otwiera okno, w którym możesz wybierać ilustracje - niestety, pojedynczo, co zajmuje dużo czasu. Zrzut ekranowy pokazuje tutaj małą biblioteczkę zdjęć psów dodanych do folderu Animal. Możesz także redagować słowa kluczowe, które pomogą znaleźć ilustracje.

Polecenie Picture pozwala wstawić do obiektu ilustrację znajdująca się na dysku. Najlepiej zatem zgromadzić na dysku jakąś tematyczną biblioteczkę ilustracji i wybierać je w razie potrzeby za pomocą tego polecenia. Jeśli ilustracja zawiera zdefiniowaną przezroczystość, lepiej wkomponowuje się w tło obiektu.

Można też wstawić do obiektu ilustrację znajdująca się w schowku. W menu podręcznym myszy jest polecenie Paste - Paste Inside, co powoduje wstawienie ilustracji do obiektu.

Z kolei polecenie Paste powoduje wstawienie ilustracji jako osobnego obiektu, ale podrzędnego w stosunku do zaznaczonego.

Kliknięcie prawym przyciskiem poza obiektami i wybranie polecenia Insert Floating Picture pozwala wstawić obrazek niezwiązany z innymi obiektami. Ukazuje się zmieniony kursor myszy i po kliknięciu obszaru możemy wybrać z dysku ilustrację.

Ostateczny efekt - swobodny obiekt wypełniony ilustracją:

Po zaznaczeniu tematu, na kontekstowej karcie Style możemy wybrać położenie ilustracji w stosunku do zawartości tematu, np. na prawo od tekstu czy nad nim.

Dwukrotne kliknięcie ilustracji aktywizuje kontekstową kartę Picture, znaną z aplikacji MS Office, gdzie możemy zmienić szereg parametrów obrazu, a więc zmienić jasność i kontrast oraz kolorystykę, wymienić sam obraz, zresetować dokonane zmiany, wykorzystać jeden z gotowych stylów z rozwijanej galerii, zmienić kształt obejmujący obraz, kolor, grubość i styl obramowania, a także zmodyfikować rozmiary.

MindMaple Lite - relacje

MindMaple Lite - bezpłatny program do tworzenia mapy myśli

Wpis omawia bardziej szczegółowo techniki tworzenia relacji w mapie myśli. Zostały one wstępnie zasygnalizowane we wpisie Pomocnicze elementy mapy myśli.

Tematy różnych szczebli umieszczone w hierarchii są powiązane ze sobą w naturalny sposób relacją nadrzędności lub podrzędności, a więc tak jak rodzic do dzieci. Jednak mamy też możliwość tworzenia relacji między tematami znajdującymi się w różnych gałęziach. Przykładowo, dwie osoby mogą być umiejscowione w hierarchii firmowej w innych gałęziach, ale mogą być zarazem połączone ze sobą relacją współpracy nad jakimś projektem.

Aby utworzyć relację, na karcie Home, w grupie Topic Elements, kliknij przycisk Relationship (lub naciśnij Ctrl+T). Następnie przesuń kursor nad pierwszy łączony temat, a gdy pokażą się czerwone uchwyty, kliknij jeden z nich, a następnie kliknij uchwyt drugiego tematu. Na ilustracji pokazują to czerwone strzałki.

Jeśli zechcesz zmienić domyślną postać graficzną relacji, kliknij najpierw strzałkę przy przycisku, rozwiń menu i wybierz jeden z czterech wzorów. Potem wykonaj czynności opisane wyżej.

Gdy dwukrotnie klikniesz utworzoną relację, uaktywniona zostanie kontekstowa karta Relationship, w której możesz wykonać szereg dodatkowych czynności precyzujących wygląd relacji.

W grupie Relationship Style możesz rozwinąć galerię zawierającą 42 predefiniowane style - zapewne wielu osobom wystarczą one do wybrania właściwej postaci. Ale masz znacznie więcej możliwości.

Polecenie Relationship Space pozwala zmienić wzór relacji.

Line Color pozwala zmienić kolor linii relacji.

Width pozwala określić szerokość linii.

Compound type pozwala utworzyć linie pojedynczą lub złożoną z kilku równoległych linii o różnej grubości.

Dash type określa, czy linia jest ciągła, czy przerywana.

Cap type teoretycznie tworzy proste lub zaokrąglone zakończenie linii (jednak nie zaobserwowałem żadnej różnicy).

Begin type i End type określają wygląd zakończenia (np. strzałka, koło, romb).

Begin size i End size określają grubość zakończenia.

Gdy zaznaczysz relacje i klikniesz polecenie Callout, do linii relacji zostanie dowiązany komentarz.

Po zaznaczeniu relacji w menu podręcznym masz polecenie Format Relationship, które uruchamia okienko o tym tytule, w którym możesz definiować parametry linii relacji.

Usunięcie relacji wymaga kliknięcia linii i naciśnięcia klawisza Del.

MindMaple Lite - obszary

MindMaple Lite - bezpłatny program do tworzenia mapy myśli

Wpis omawia szczegółowo jeden ze sposobów wyróżniania fragmentów map - obszary. Został on wstępnie zasygnalizowany we wpisie Pomocnicze elementy mapy myśli.

Każdy temat można objąć zamkniętym obszarem, który nosi anglojęzyczną nazwę Boundary. Jest to przydatne wyróżnienie jednego lub kilku elementów mapy pozwalające skupić uwagę na wybranym jej fragmencie.

W tym celu należy najpierw zaznaczyć temat myszą, a następnie przejść na kartę Home i w grupie Topic Elements kliknąć menu wyskakujące Boundary. Galeria gotowych kształtów zawiera 15 zamkniętych obszarów i 4 wzory nawiasowe podobne do emotikon. Każdy wzór ma swój opis widoczny po przesunięciu nad niego kursora myszy.

Po wybraniu wzoru temat zostaje objęty obszarem.

Inny przykład:

Zauważ od razu, że gdy temat ma swoje podtematy, zostaną one także objęte obszarem. Każdy kolejny podtemat będzie automatycznie obejmowany poszerzającym się obszarem.

Każdy element niższego rzędu dołączany do danego tematu będzie automatycznie obejmowany obszarem. Gdy przesuniesz temat, obszar będzie także automatycznie przesuwany. W dowolnym momencie możesz ustawić kursor na temacie i wybrać w galerii inny wzór obszaru.

Dowolny podtemat w danym obszarze możesz objąć osobnym obszarem - kliknij ten podtemat, a potem wybierz obszar w galerii.

Aby usunąć obszar, ustaw kursor na temacie i w menu wyskakującym Boundary wybierz polecenie Delete Boundary.

Aby sformatować obszar inaczej niż domyślny, kliknij dwukrotnie brzeg obszaru, co spowoduje uruchomienie karty kontekstowej Boundary. Inny sposób to jednokrotne kliknięcie brzegu obszaru (ukazuje się niebieska ramka) i kliknięcie karty Boundary.

Możesz rozwinąć galerię stylów i wybrać jeden z nich - przesunięcie kursora myszy nad styl pozwala uprzednio sprawdzić wygląd obszaru, zaś kliknięcie wprowadza go do mapy.

Możesz zmienić kolor obramowania, klikając menu wyskakujące Outline Color i wybierając jeden z kolorów schematu kolorystycznego danej mapy lub wybierając inną paletę kolorów.

Klikając Fill Color możesz zmienić kolor wypełnienia obszaru. Gdy wybierzesz No Fill, obszar będzie przezroczysty, ewentualnie przyjmie kolor obszaru nadrzędnego, o ile taki istnieje.

Menu Width pozwala wybrać grubość obramowania - jedną z predefiniowanych wielkości lub wpisaną ręcznie w oknie Format Boundary.

Menu Compound type pozwala wybrać typ złożenia linii obramowania.

Menu Dash type pozwala wybrać ciągle lub jedną z przerywanych wersji obramowania, np. kropkowane lub kreskowane.

Kliknięcie przycisku w grupie Outline Style uruchamia okno dialogowe Format Boundary, w którym możemy definiować w osobnych kartach formatowanie obszaru (poza teksturą zastrzeżoną dla wersji Pro programu).

MindMaple Lite - pomocnicze elementy mapy myśli

MindMaple Lite - bezpłatny program do tworzenia mapy myśli

Wpis wyjaśnia, jakie są pomocnicze składniki mapy myśli - nie są one krytyczne dla funkcjonowania mapy, ale ich obecność zwiększa jej wartość informacyjną.

Główne elementy mapy opisane we wpisie MindMaple Lite - główne elementy mapy myśli wystarczą do utworzenia prostej mapy myśli. Najważniejsze są w niej tematy różnych szczebli (centralny i potomne) i łączące je linie, tworzące razem hierarchię pojęć. W tym wpisie przedstawiamy krótko sens elementów pomocniczych, odsyłając do osobnych wpisów po bardziej szczegółowe informacje.

Objaśnienia

(Więcej: projektowany wpis Objaśnienia i podsumowania)

Terminem objaśnienie nazywam tutaj element występujący pod anglojęzyczną nazwa Callout. Objaśnienia możemy dodawać do tematów (zwykłych i pływających), do obszarów oraz do relacji. Odsyłamy w tym miejscu do bardziej szczegółowego opisu w poświęconym mu wpisie (Objaśnienia i podsumowania), a w tym miejscu ograniczamy się do pokazania elementarnej techniki wstawiania objaśnień.

Polecenie Callout pozwalające wstawić objaśnienie widoczne jest na karcie Home, w grupie Topics, a także na karcie Insert.

“Dymek” objaśnienia jest związany z tematem, do którego zostało dowiązane. Co ciekawe, możemy tworzyć elementy potomne objaśnienia.

Podsumowania

(Więcej: projektowany wpis Objaśnienia i podsumowania)

Podsumowanie, w terminologii MindMaple Summary Topic, to ten sam Callout, ale odnoszący się nie do pojedynczego tematu, lecz do całego obszaru. Po kliknięciu obramowania obszaru możemy wybrać w menu podręcznym polecenie Insert Summary Topic lub nacisnąć skrót klawiaturowy Ctrl+Shift+Enter.

Obszary

(Więcej: wpis Obszary)

Każdy temat, wraz z jego podtematami, możemy objąć wspólnym obszarem. Jest to przydatne wyróżnienie jednego lub kilku elementów mapy pozwalające skupić uwagę na wybranym jej fragmencie. W tym celu należy najpierw zaznaczyć temat myszą, a następnie przejść na kartę Home i w grupie Topic Elements kliknąć menu wyskakujące Boundary. Galeria gotowych kształtów zawiera 15 zamkniętych obszarów i 4 wzory podobne do emotikon.

Relacje

(Więcej: wpis Relacje)

Tematy znajdujące się w hierarchii są w naturalny sposób połączone ze swoimi rodzicami z jednej, a z dziećmi z drugiej strony (oraz, naturalnie, ze swoimi bardziej oddalonymi w hierarchii przodkami i potomkami). Możemy jednak tworzyć dodatkowe relacje między dowolnymi tematami znajdującymi się w mapie - zarówno tymi w hierarchii, jak i swobodnymi (pływającymi). Na ilustracji relacje łączy poziomo dwa tematy mające wspólnego przodka, ale niebędące w hierarchicznej zależności wobec siebie.

Ilustracje

(Więcej: wpis Ilustracje)

Choć mapa może funkcjonować bez udziału ilustracji, ich obecność podnosi komunikatywność mapy. Ilustracje nie są jedynie ozdobnikiem, lecz pozwalają lepiej zapamiętywać mapy myśli, lepiej spożytkować naturalne cechy mózgu człowieka.

Mapy są umieszczane w tematach lub jako swobodne (pływające obiekty). W wersji Pro program oferuje bibliotekę grafik Clip Art, natomiast w wersji Lite musimy się posługiwać poleceniem Picture na karcie Home lub Insert. Po zaznaczeniu tematu kliknięcie polecenia uruchamia okno dialogowe, w którym wyszukujemy potrzebną nam ilustrację.

Można też skopiować obraz do schowka i wkleić za pomocą polecenia Paste Inside.

MindMaple Lite - główne elementy mapy myśli

MindMaple Lite - bezpłatny program do tworzenia mapy myśli

Wpis wyjaśnia, jakie są podstawowe składniki mapy myśli i jakimi technikami tworzymy hierarchię połączonych ze sobą elementów. Tłumaczy także, jak kopiować, przenosić i usuwać elementy.

Mapy myśli są zbudowane z kilku podstawowych elementów połączonych liniami. Jest to hierarchia składająca się z jednego tematu centralnego, który jest umieszczany na środku mapy, oraz połączonych z nim tematów niższego szczebla - tych szczebli może być wiele.

MindMaple nazywa domyślnie te elementy Central Topic, Main Topic, Subtopic, Subtopic, … Programy stosują odmienne terminologie, ale sens jest naturalnie ten sam. Temat wyższego szczebla jest rodzicem dla tematów położonych bezpośrednio pod nim (dzieci), a przodkiem dla położonych jeszcze niżej (potomkowie). Dzieci tego samego rodzica są rodzeństwem.

Na ilustracji mamy przykład czteroszczeblowej struktury, drzewa informacji:

Naturalnie domyślne nazwy tematów różnego szczebla trzeba od razu zmienić na właściwe. Wystarczy kliknąć obiekt i od razu zacząć wpisywać treść, a zakończyć naciśnięciem klawisza Enter.

Zaletą takiej postaci map myśli jest to, że możemy w dowolnej chwili dopisywać kolejne tematy - gdybyśmy uznali, że potrzebne jest dołączenie jeszcze jednego elementu drugiego szczebla (main topic), np. Odpoczynek, wystarczy go po prostu dopisać do mapy. Oczywiście możemy też każdy temat usunąć.

Rodzi się naturalne pytanie, jak tworzymy taką sieć pojęć, jakimi technikami się tu posługujemy.

Tworzenie tematów za pomocą myszy

Najbardziej naturalne jest przesunięcie kursora myszy nad element (ukaże się wtedy 8 uchwytów), kliknięcie elementu w środku między uchwytami, przytrzymanie przycisku myszy i przeciągnięcie kursora na zewnątrz. W trakcie przeciągania widoczna będzie zielona linia imitująca połączenie i prostokąt imitujący element (temat potomny).

Po puszczeniu przycisku utworzony zostanie kolejny obiekt, potomny w stosunku do tego, z którego go wyprowadzamy.

Jeśli chcesz określić postać linii łączącej tematy różnych szczebli, kliknij temat centralny, następnie kliknij kontekstową kartę Style i rozwiń menu Branch Shape, czyli kształt gałęzi. W naszym przypadku wybrany został styl krzywej stożkowej, ale masz do dyspozycji 8 wzorów kształtów - przenosząc kursor nad wzór zobaczysz na podglądzie efekt jej zastosowania. Po kliknięciu kształtu zostanie on użyty w mapie (można różnicować kształty dla różnych fragmentów).

W taki sam sposób możesz szybko utworzyć dowolne inne obiekty na wszystkich szczeblach i łączące je linie.

Tworzenie tematów za pomocą przycisków paska narzędzi

Przyciski do tworzenia tematów są naturalnie dostępne na kartach interfejsu.

Gdy zaznaczony jest temat centralny, na karcie Home można kliknąć jedynie przycisk Subtopic. Gdy zaznaczony jest dowolny inny temat podrzędny, możemy kliknąć zarówno Topic, jak i Subtopic. Tak samo jest na karcie Insert - program powiela te polecenia na dwóch kartach.

Tworzenie tematów za pomocą klawiatury

Posługiwanie się skrótami klawiaturowymi może być niekiedy wygodniejsze, gdy chcemy szybko utworzyć kilka kolejnych tematów. Warto zapamiętać przynajmniej niektóre skróty.

• Klawisz Enter tworzy niżej temat tego samego szczebla, co zaznaczony w danym momencie temat - naturalnie poza tematem centralnym, który jest tylko jeden.
• Skrót Shift+Enter tworzy wyżej temat tego samego szczebla, co zaznaczony w danym momencie temat - naturalnie poza tematem centralnym.
• Klawisz spacji tworzy temat niższego szczebla w stosunku do zaznaczonego.
• Klawisz Ins powiela funkcje klawisza spacji.
• Skrót Ctrl+Enter powiela funkcje klawisza spacji.
• Skrót Ctrl+Shift+Ins tworzy temat nadrzędny w stosunku do zaznaczonego.

Za pomocą skrótu Ctrl+C możesz skopiować temat (wraz z podtematami) i wkleić jako podtematy innego tematu, zaznaczając go myszą i naciskając Ctrl+V. Rysunek pokazuje temat Kopiujemy widoczny po lewej stronie skopiowany jako podtemat po prawej. Możesz także posłużyć się kombinacją przesunięcia tematu myszą z wciśniętym klawiszem Ctrl - należy przesunąć kopiowany temat na inny temat.

Klawisz Del usuwa temat wraz z podtematami.

Tworzenie tematów za pomocą menu podręcznego myszy

Możesz także zaznaczyć temat myszą i kliknąć jej prawym przyciskiem. W menu podręcznym jest polecenie Insert uruchamiające podmenu z dalszymi poleceniami.

Przesuwanie tematów

Jeśli chcesz przesunąć jakiś temat w inne miejsce mapy, np. przenieść do innego rodzica, uchwyć myszą temat z wciśniętym klawiszem Shift i przesuń na nowego rodzica. Ilustracja pokazuje moment przenoszenia grupy tematów do innego rodzica (zielona strzałka).

Jeśli chcesz zmienić fizyczne położenie tematu na mapie, ale bez zmieniania rodzica, uchwyć temat z wciśniętym klawiszem Shift i przesuń go w inne miejsce. Inna możliwość to uchwycenie myszą pola z czterema strzałkami i przeciągnięcie tematu.

Zwijanie i rozwijanie mapy

Gdy temat ma elementy potomne, po przesunięciu nad niego kursora myszy pojawia się niebieskie kółeczko (wskazuje je na rysunku czerwona strzałka) - minus informuje, że kliknięcie powoduje schowanie wszystkich elementów potomnych.

Po kliknięciu zobaczymy ten sam element, ale bez widocznych tematów potomnych, zaś kółeczko zawiera znak plusa, co informuje, że niżej są ukryte tematy potomne.

O wyświetlaniu mapy i jej poszczególnych elementów powiemy szerzej w przygotowywanym wpisie Widoki mapy.

Temat pływający

Oprócz tematów znajdujących się w hierarchii, możemy utworzyć temat swobodnie “pływające” w mapie, w anglojęzycznej terminologii Floating topic. Przydają się zwłaszcza do notowania tematów, których nie potrafimy jeszcze ująć w ścisłej hierarchii, ale chcemy je doraźnie “zaparkować” w naszej mapie.

Po kliknięciu przycisku Floating topic na karcie lub wybraniu polecenia z menu podręcznego kursor myszy zmienia postać - kliknięcie w dowolnym miejscu mapy powoduje wstawienie pływającego tematu.

Pływający temat jest przydatny także w bardziej swobodnych mapach pomysłów (tzw. Concept maps), gdzie nie zawsze istnieje hierarchia tematów. Pływający temat możemy w dowolnej chwili połączyć z innym tematem za pomocą relacji (ang. Relationship). Przykładowo, w miejsce sztywnej hierarchii przełożony-podwładny można utworzyć poziomą relację współpracownik-współpracownik.